Wie als particulier óf als bedrijf wil doneren aan een goed doel, zal wellicht letten op het CBF-keurmerk. Het Centraal Bureau Fondsenwerving in Amsterdam, kortweg CBF, lijkt hierin voor goede doelen een onontkoombare partij. Maar niet ieder goed doel gaat daar in mee.
Er zijn namelijk ook goede doelen die bewust níet voor het keurmerk kiezen. Het kleine logo’tje van het keurmerk gaat namelijk gepaard met vele duizenden euro’s aan kosten. Allemaal geld dat belangeloos door collectanten en donateurs met de beste bedoelingen bij elkaar wordt gesprokkeld. Heel wat liefdadige euro’s via sponsoring van bedrijven, erfenissen en kinderspaarpotjes die uiteindelijk verdwijnen in de zakken van deze stichting.
Kosten Wat kost het dragen van het CBF-keurmerk eigenlijk? Per 1 januari gaan de tarieven veranderen, maar wie tot voor kort zijn goede doel wilde aanmelden bij het bureau, betaalde hiervoor 'aanvraagkosten’ van € 3025,-. Daarna kwamen er verplichte accountantsverklaringen om de hoek kijken, die eveneens een paar duizend euro aan kosten met zich mee kunnen brengen. Verder vervalt het CBF-keurmerk na drie jaar: dan moest er weer € 3025,- worden neergeteld voor een hertoetsing. En naast de opstartkosten, accountantskosten en hertoetsingskosten, was het goede doel verplicht om (afhankelijk van de hoogte van de donaties en collecte-opbrengsten) een jaarlijkse bijdrage over te maken aan het CBF. Dit bedrag kon oplopen tot 9.135 euro. In 2014 waren de opbrengsten van de toetsingen in totaal meer dan 1,1 miljoen euro, aldus het jaarverslag van het CBF. Vanaf begin 2016 veranderen de tarieven.
Geen vorstelijk salaris Op de vraag of die 1,1 miljoen aan personeelskosten niet wat aan de hoge kant ligt, reageert het CBF nuchter. “Dat accepteert de donateur van het goede doel”, zegt CBF-woordvoerster Map van der Wilden tegen DeOndernemer.nl. Volgens Van der Wilden is het niet ongewoon dat een organisatie dit soort kosten maakt. “Wij hebben hier twintig mensen in dienst, dus een vorstelijk salaris hebben we niet. Maar we werken ook niet met vrijwilligers.” De personeelskosten van het CBF bedroegen in 2014 iets meer dan 1,9 miljoen. Daarnaast ontving de stichting vorig jaar iets meer dan 4 ton subsidie.
KWF“We kunnen er eigenlijk niet omheen om aangesloten te zijn bij het CBF”, zegt Marsja Meijer van KWF Kankerbestrijding, het grootste goede doel van Nederland, tegen DeOndernemer.nl. “Uiteraard zouden wij ook het liefst iedere gedoneerde euro aan kankeronderzoek willen besteden. En dus het liefst niet aan bijzaken en rompslomp. Ja, ik begrijp heel goed dat kleinere goede doelen daar niet op zitten te wachten.” Volgens Meijer heeft het KWF geen keuze. “Omdat het CBF zo bekend is onder het publiek, zien we geen andere optie.”
Niet te vertrouwenDie bekendheid verwerft het CBF met verschillende reclamespotjes en advertentiecampagnes. Hiermee zet het keurmerk zichzelf neer als een onmisbare component in het circus van de goede doelen. In reclames wordt geschermd met twee collectebussen die hetzelfde klinken. “Zó klinkt de collectebus van een goed doel dat te vertrouwen is… en zó klinkt de collectebus van een goed doel dat níet te vertrouwen is. Lastig he? Weet waarvoor je geeft. Let op het CBF-keurmerk.” Ook verschillende video’simpliceren deze ‘wel te vertrouwen-niet te vertrouwen’-mentaliteit.
Hoop tijd en geld"In tegenstelling tot wat het CBF pretendeert, wordt de doelmatigheid van het ingezamelde geld niet gecontroleerd", reageren goede doelen die zich bewust niet aansluiten. “Het enige wat het ‘keurmerk’ doet, is de jaarverslagen checken”, schrijft Stichting Ambulance Wens op de website. De medewerkers van deze stichting, die belangeloos de laatste wensen van ernstig zieke mensen uitvoeren, zeggen de gedoneerde euro’s liever te besteden aan het werk dat ze doen. “Het CBF–keurmerk kost een hoop tijd en geld, geld dat dan dus niet besteed wordt waarvoor het bedoeld is.“
KassaOok Stichting Foppe de Haan Fonds is niet aangesloten bij het CBF. “Het had niet eens zo zeer met de financiën te maken”, laat het fonds weten aan De Ondernemer. “We zagen er vooral het nut niet van in. We zijn er een tijdje bij aangesloten geweest, maar het levert alleen maar extra werk op en het bijkomende voordeel is nihil. Donateurs vragen er niet eens naar.” Een ander fonds, de ELFF, opgericht door Stichting Diagnose Kanker, verklaart eveneens op de website waarom er geen CBF-icoontje op prijkt. “In het verleden zijn wij op bezoek geweest namens de Stichting Diagnose Kanker, maar het was belangrijk voor het CBF om zoveel mogelijk ‘klanten‘ te krijgen, dan de belangen van donateurs te behartigen. Het CBF wil vooral de kassa van het CBF spekken.”
ANBIDe overheid houdt het zogenaamde ANBI-register bij, met ongeveer 35.000 instellingen. Deze ANBI's, Algemeen Nut Beogende Instellingen, kunnen fiscale voordelen opleveren voor hen die hieraan geld doneren. De fiscus controleert in de boekhouding of de uitgaven van het goede doel wel stroken met de doelstelling. “Aanmelden voor een ANBI-status is overigens wel gratis”, zegt Adriaan Ros van het Ministerie van Financiën aan De Ondernemer. “We hebben verschillende criteria voor zo’n status. Zo moet 90% van de uitgaven het algemeen nut dienen. En dat wordt ieder jaar opnieuw getoetst. Als een bedrijf niet voldoet aan de voorwaarden, schrappen we ze uit het register en vervalt hun ANBI-status.”
Dan maar niet donerenHet CBF vindt dat donateurs zélf kiezen voor de meerkosten die een goed doel maakt voor het keurmerk. Alle jaarverslagen en verantwoordingen staan immers gewoon online op de website. “Er is een makkelijke oplossing voor als iemand niet wil dat zijn gedoneerde geld wordt uitgegeven aan het CBF-keurmerk”, laat zegsvrouw Map van der Wilden weten. “Als iemand die geld wil overmaken aan een goed doel niet wil dat deze kosten worden gemaakt, dan kan hij of zij simpelweg ook kiezen voor een goed doel dat níet is aangesloten bij het CBF.”